Talaşlı İmalat Nedir?
Talaşlı imalat (üretim) ; tasarlanmış bir iş parçasının standartlara uygun olarak projelendirilmiş teknik resmi referans alınarak, parça üzerinden farklı şekil ve büyüklüklerde talaş kaldırılarak istenilen geometrik şekli verme işlemidir. Bu şekil verme işlemi, uygun takım ve tezgahlar aracılığıyla yapılmalıdır. Talaşlı imalatta kullanılan takımların ve(ya) iş parçasının birbirine göre izafi hareketi sağlanarak, oluşturulan gerilim yoluyla malzeme üzerinden talaş kaldırmak suretiyle yapılan bu üretim şeklinin farklı çeşitleri bulunmaktadır.
1.Tornalama İşlemi
Tornalama, belirli geometrik yapıda kesici kenarları olan kesici takımlarla (kalem, kesici uç) aynaya bağlı olarak dönen iş parçasından dairesel olarak talaş kaldırma işlemidir. Genel olarak iş parçasına dönme hareketi uygulanır. Tornalama işlemleri, klasik torna tezgâhları veya seri imalatta ise CNC torna tezgâhlarında yapılmaktadır. Tornalama işlemleri silindirik veya silindirik çaplı parçalara uygulanmaktadır. Tornalama işlemleri ile iç ve dış
tornalama, alın tornalama, profil tornalama, kanal açma, vida çekme, konik tornalama, parça kesme işlemi, kavisli ve açılı pah kırma işlemlerinde, delik işleme vb. işlemler yapılmaktadır.
Torna tezgâhları temel imalat işlemlerinde kullanılan temel tezgâhlardandır. Özellikle CNC torna tezgâhlarında kaplamalı ve takma uçların kullanılması ile birlikte talaş kaldırma potansiyeli artmıştır. Özellikle kısa sürede hassas ölçü ve ince yüzey pürüzlülüğünde parçalar başarı ile işlenmektedir.
2. Frezeleme İşlemi
Frezeleme düz veya kavisli yüzeylerin, kanalların, helisel kanalların, dişlilerin ve vida dişlerinin imal edilmesi, cep ve kademe işlenmesinde, delik açma ve büyütme işlemlerinde belirli geometrik yapılı tek veya çok ağızlı kesici takımlarla talaş kaldırma işlemidir. Frezeleme işleminde kesici takım hareketli veya iş parçası işlem durumuna göre her ikisi de hareketli olabilir. Frezeleme işlemi klasik freze tezgâhlarında veya ince ve hassas olarak
CNC freze tezgâhlarında yapılmaktadır.
Genel frezeleme işlemleri düzlem yüzey frezeleme, profil frezeleme, kanal frezeleme, form frezeleme, azdırma frezeleme olarak sınıflandırılmaktadır. Frezeleme işleminde sert HSS tek parça kesici takımlar kullanıldığı gibi son yıllarda kaplamalı takma uçlar kullanılmaktadır. Freze tezgâhları talaş kaldırma işlemi bakımından, torna tezgâhlarından daha çok işleme ve kesme gücüne sahiptir. Frezeleme işlemi ile her çeşit kanal açma, düzlem yüzeylerden talaş kaldırma, dişli açma, cep işleme, delik büyütme, büyük adımlı vida açma, helisel ve açılı yüzeyler elde etme, kör delik delme, delik delme vb. birçok işlem son derece hızlı ve hassas olarak yapılabilmektedir.
3. Delik Delme İşlemi
Kendi ekseni etrafında dönen kesici matkap, freze çakıları ile parça yüzeyine boydan boya silindirik deliklerin veya bir tarafı kapalı belirli ölçülerdeki (kör delik) silindirik deliklerin açılmasıdır. Delik delme işlemi için matkap tezgâhları kullanılmaktadır. Fakat bunun yanında tezgaha delik delme aparatı takılarak CNC torna tezgâhlarında veya CNC freze tezgâhlarında da delik delinebilmektedir. Delik delme işlemi matkap uçları ile yapıldığı gibi silindirik freze çakıları ile de yapılabilmektedir. Özellikle kör yani boydan boya olmayan belirli derinlikteki deliklerin açılmasında, belirli hassas ölçüdeki eksenel deliklerin delinmesinde CNC freze tezgâhları delik delme aparatı, freze çakıları kullanılmaktadır.
Delik delme işlemi en çok yapılan temel imalat işlemlerindendir. Bu işlemlerde yüksek hız çeliği (HSS) matkaplar kullanılmaktadır. Son zamanlarda kaplamalı ve takma uçlu matkaplar kullanılmaktadır. Özellikle bu kesiciler çok yüksek talaş kaldırma potansiyeline sahip olduğu için CNC torna, CNC freze ve CNC delik tezgâhlarında çok kullanılmaktadır.
4. Raybalama İşlemi
Raybalama, yüksek kalite ve uygun hassasiyette deliklerin imal edilmesi için, çok az talaş kaldırarak yapılan delik iyileştirme işlemidir. Raybalama işlemi delinmiş olan deliklere eksenel düzgünlük, hassas ölçü tamlığı ve ince yüzey pürüzlülüğü sağlamak için kullanılır.
Raybalama işlemi, silindirik raybalama ve konik raybalama olarak ikiye ayrılmaktadır. Silindirik raybalama işlemi silindirik deliklere uygulanırken, konik raybalama işlemi konik deliklerin düzeltilmesinde kullanılır. Raybalama işlemi delik delme işlemine benzemektedir.
Yalnızca hassas işleme için matkap yerine rayba kullanılmaktadır. Bu işlemlerde helisel veya düz oluklu raybalar kullanılmaktadır.
5. Taşlama İşlemi
Taşlama işlemi, çeşitli tane büyüklüğündeki silindirik taşlarla işlenmiş makine parçaları yüzeyinden az miktarda talaş kaldırma işlemi ile çok ince şekilde yüzey hassasiyeti elde etme, ölçü tamlığı sağlama, daha düşük pürüzlülüğe sahip yüzey elde etme işlemidir. Taşlama işlemi, bağlayıcı maddelerle bir araya getirilen taneciklerin oluşturduğu zımparataşlarının iş parçasından çok küçük miktarlarda kesme yapması yani iş parçasını aşındırmasıdır.
Taşlama işlemi genelde taşlama tezgâhlarında yapılmaktadır. Fakat ek aparatlar takılarak CNC torna ve freze tezgâhlarında da yapılabilmektedir. CNC ile işlemede özellikle ek işlem gerektiren yerlere zaman kazancı sağlamak için ve ikinci bir işlemeyi ortadan kaldırmak için özelikle basit delik ve dış yüzey taşlama işlemleri rahatlıkla yapılabilmektedir.
Taşlama işleminde doğal ve yapay tanecikli çeşitli tane büyüklüğündeki kimyasal maddelerle birleştirilmiş taşlama takımları kullanılmaktadır. Özellikle çok sert işlenmesi zor olan parçaların yüzeyinden az miktarda talaş kaldırılması taşlama ile mümkün olabilmektedir.
Taşlama işlemi işleme biçimi olarak profil taşlama, dalma taşlama, silindirik taşlama, düzlem yüzey taşlama olarak sınıflandırılmaktadır. Makine parçalarına bu işlemlerden başka diğer temel imalat işlemleri de uygulanmaktadır. Diğer temel işlemler olarak honlama, lebleme, tığ çekme, polisaj gibi işlemler de yapılmaktadır. Bu işlemler daha çok hassas ve ince işlenecek parçalara uygulanmaktadır.